> > E-sigaret: ongezond of té geduchte concurrent tabak?

E-sigaret: ongezond of té geduchte concurrent tabak?

 
Jarenlang stond de elektrische sigaret bekend als hét gezonde alternatief voor de verstokte roker. Het RIVM haalt dit imago nu hard onderuit met een rapport over de schadelijke effecten van de e-sigaret. De Europese Unie broedt ondertussen op een voorstel om het gros van het aanbod in de ban te doen. 'Ongelofelijk', vindt Marcel Göertz van het Actiecomité voor Dampers (rokers van e-sigaretten). 'Er wordt hier met mensenlevens gespeeld.'

Een sigaret die je kunt opsteken in de trein, in het café of desnoods in de bibliotheek - het is een uitkomst voor rokers, die zich in dit geval liever 'dampers' noemen (naar de damp die een e-sigaret produceert). Maar het is een doorn in het oog van de politiek, die worstelt met de regelgeving rondom dit lastig te definiëren product. 

De e-sigaret bevat geen tabak, valt derhalve ook niet onder de Tabakswet en ontglipt dus aan het rookverbod in de publieke ruimte. Hoewel er bijna geen rook uitkomt, ergeren veel niet-rokers zich eraan. Steeds meer bedrijven laten daarom in hun huisregels opnemen dat de e-sigaret op hun terrein niet welkom is. Dat geldt inmiddels voor veel ziekenhuizen in Nederland, maar ook de Nederlandse Spoorwegen hebben bepaald dat vanaf halverwege december
alleen nog gerookt mag worden op de daarvoor aangewezen plekken.

Het imago van de e-sigaret - ooit hét gezonde alternatief voor de verstokte roker - lijkt in rap tempo te kelderen. De media citeerden vandaag gretig uit het nieuwste RIVM-onderzoek naar de 'schadelijke effecten' van de e-sigaret. Volgens de overheidswaakhond op het gebied van volksgezondheid bevatten e-sigaretten zeer verslavende en kankerverwekkende stoffen. Het roken van elektronische sigaretten kan bijwerkingen hebben variërend van mond- en keelirritatie tot misselijkheid. Bovendien ontbreekt volgens het RIVM belangrijke informatie over de bestanddelen op de batterijen, verdampers en patronen. Rokers kunnen daardoor op het verkeerde been worden gezet. En dan is er nog de zorg dat de e-sigaret, die verschillende smaakjes (vergelijkbaar met de vruchtentabak voor een shisha-pen of waterpijp) kan bevatten, ex-rokers en jongeren aanzet tot roken.

'Geen regelgeving en controle'
'Een kind kan in principe gewoon een e-sigaret kopen', vertelt Dewi Segaar, directeur van de antirookstichting Stivoro. 'Er is geen regelgeving en controle verbonden aan deze vorm van sigaretten.'

Stivoro erkent, net als het Longfonds en het KWF, dat 'dampen' gezonder is dan roken en dat de e-sigaret dus een goed alternatief is voor mensen die willen stoppen met roken. 'Maar wat ons tegen de borst stuit, is dat er in campagnes net wordt gedaan alsof de e-sigaret extreem veilig is. Terwijl: het blijft een product met nicotine. Er is bovendien nog niets bekend over de gevolgen op de lange termijn.' 

Staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid kondigde op basis van het RIVM-onderzoek aan 'gepaste maatregelen' te nemen tegen de e-sigaret, die overigens al tien jaar op de markt is. België heeft inmiddels al een algemeen verbod uitgevaardigd, Frankrijk overweegt dat te doen en de Europese Unie beraadt zich erop. Gisteren lekte er een voorstel van de Europese Commissie uitvoor regulering van de e-sigaret. Volgens dit voorstel moeten alle hervulbare e-sigaretten verboden worden, wat neerkomt op zo'n 95 procent van het huidige aanbod. Ook stelt het voorwaarden aan de hoeveelheid nicotine en mag er geen reclame meer gemaakt worden voor het product.

'Oneindig veel minder schade'
Als het voorstel wordt doorgevoerd, dan betekent dat waarschijnlijk de doodslag voor de e-sigaret. 'Onbegrijpelijk', vindt Marcel Göertz, oprichter en woordvoerder van Acvoda, het Actiecomité voor Dampers. 'Alle grote internationale onderzoeken wijzen uit dat e-sigaretten oneindig veel minder schadelijk zijn dan gewone sigaretten. Voor de omgeving is er zelfs helemaal geen schade. Het RIVM-rapport bevat grove fouten. Feiten worden welbewust weggelaten. In een sigaret zitten 4.000 stofjes waarvan we niet weten wat die met je doen. Van een e-sigaret weten we precies wat het met je doet. Alleen nog niet op de lange termijn. Wat ons betreft wordt dat onderzocht.' 

Göertz spreekt van 'een behoorlijk smerig spelletje' dat vanuit de politiek wordt gespeeld. 'Je moet niet vergeten dat de overheid middels accijnzen op tabak heel veel geld verdient. Nu de e-sigaret in rap tempo oprukt, dreigen ze een groot deel van hun inkomsten te verliezen. Dat zou toch niet de insteek moeten zijn? Het gaat hier om mensenlevens. Jaarlijks vallen er alleen al in de EU 700.000 doden aan de gevolgen van roken. In Nederland zijn dat er 20.000 per jaar. Als dat er door de e-sigaret 200 kunnen zijn, dan zou staatssecretaris Van Rijn heel tevreden moeten zijn.'

Dat de damp van een e-sigaret schadelijk zou zijn voor de omgeving is volgens Göertz je reinste onzin. 'Er komt damp vanaf, net als bij een kopje koffie. En inderdaad is het zo dat het inademen van schone lucht gezonder is dan het inademen van damp van een e-sigaret. Maar het is ook niet zo gezond om aan de A10 te gaan wonen. Het gaat om de relatieve risico's.' 

Betere regelgeving
Acvoda is voorstander van het doorvoeren van betere regelgeving op het gebied van de e-sigaret. Zo pleiten ze er onder meer voor dat er op de vloeistofflesjes wordt aangegeven welke ingrediënten erin zitten, dat het product niet wordt aangeboden aan jongeren onder de 18 jaar, dat er een kindveilige dop op komt en dat e-sigaretten niet als geneesmiddel worden gekwalificeerd maar als algemene consumentenproducten. 

'Er wordt nu net gedaan alsof het heel lastig is om deze regels te bewerkstelligen, maar hoe moeilijk is het écht?', vraagt Göertz zich af. 'Het is als je het mij vraagt vooral onwil. De afgelopen jaren is er - terecht, denk ik - een hetze gevoerd tegen roken. Sindsdien is alles waar rook uitkomt per definitie slecht. Maar je kunt ook geen flesjes spawater in de trein gaan verbieden omdat ex-alcohollisten misschien denken dat daar wodka in zit.'